<-PollName->
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:
???????: پویان | 
دو شنبه 22 فروردين 1390
تصمیم با من و شماست
لستر براون برای طرفداران محیط زیست در سرتاسر جهان نامی آشناست. او یکی از تاثیرگذارترین متفکران عصر حاضر است و حتی می توان او را رهبر معنوی جنبش محیط زیست نامید.
لستر براون برای طرفداران محیط زیست در سرتاسر جهان نامی آشناست. او یکی از تاثیرگذارترین متفکران عصر حاضر است و حتی می توان او را رهبر معنوی جنبش محیط زیست نامید. براون با تاسیس موسسه دیده بان زمین گامی بلند در جهت انجام پژوهش های زیست محیطی در سرتاسر جهان برداشت و در همین موسسه بود که گزارش های پرشمار وضعیت جهان، مجله دیده بان زمین، علائم حیاتی کره زمین و سری کتاب های هشدارهای محیط زیستی را منتشر کرد. براون بیشتر از ۵۰ کتاب به تنهایی و با همکاری دیگران تالیف کرده و به عنوان یکی از مشهورترین نویسندگان جهان، آثارش به بیش از ۴۰ زبان منتشر شده است. خوشبختانه برخی از تاثیرگذارترین کارهای وی به کوشش دکتر حمید طراوتی که از فعالان محیط زیست ایران و مترجم بیش از ۱۱ عنوان کتاب زیست محیطی است، به فارسی برگردانده شده است. دکتر طراوتی به تازگی کتاب «طرح امید» براون را نیز ترجمه و توسط انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد که در انتشار آثار زیست محیطی گوی سبقت را از دیگر ناشران ربوده، روانه بازار کرده است. کتاب طرح امید (پلان B۲) حاصل پژوهش های چندین ساله براون است. او در این کتاب به ما می گوید که وارد مرحله کاملا جدیدی از کل حیات بشر بر روی زمین شده ایم. اقتصاد جهان از اواخر دهه ۸۰ و ۹۰ مسیری متفاوت از ۱۵۰ سال گذشته را در پیش گرفته است. در این فاز جدید اقتصاد جهان آنقدر ابعاد وسیعی به خود گرفته که خارج از ظرفیت تحمل کره زمین است، بدین معنی که زمین دیگر توان ترمیم خرابی ها و تامین مواد خام مورد نیاز انسان را ندارد و تعادل آن به هم خورده است. واکنش طبیعت بسیار تدریجی و نامحسوس است به همین دلیل پی بردن به آن دشوار به نظر می رسد. براون می گوید پرسش امروز ما این نیست که آیا تخریب محیط زیست به نابودی زمین ختم می شود یا نه؟ چراکه دیگر وقوع چنین چیزی قطعی است و ما از هم اکنون شاهد نشانه هایی از واکنش طبیعت به نابخردی های انسان هستیم. گرمایش جهانی، تغییرات اقلیمی، ذوب شدن کلاهک های یخی قطب، بالا آمدن سطح آب دریاها، وقوع پی در پی توفان، بحران انرژی، اضافه شدن سالانه ۷۰ میلیون نفر به جمعیت جهان، گسترده تر شدن شکاف اقتصادی میان کشورها و گسترش تروریسم بین المللی از جمله مشکلات پرشماری است که جهان مجبور به دست و پنجه نرم کردن با آنهاست. لستر براون در طرح امید یادآور می شود که چگونه برای حل این معضلات با نادیده گرفتن ضرب الاجل های طبیعت، در واقع ریسک پیشرفت اقتصادی را افزایش می دهیم. او می گوید راهی که ما در اقتصاد در پیش گرفته ایم از نظر زیست محیطی ناپایدار است و در نهایت ما را به سوی رکود اقتصادی و فروپاشی احتمالی سوق خواهد داد. به اعتقاد براون سیر تحول جهان صنعتی پس از انقلاب صنعتی به دو بخش تقسیم می شود؛ دوره اول از زمانی شروع شد که انقلاب صنعتی رخ داد و مشکل انسان چگونگی بهره برداری از منابع طبیعت و تکنولوژی مناسب و نیروی انسانی ماهر بود. اما در دوره دوم یعنی پس از دهه ۸۰، شرایط متفاوتی به وجود آمد؛ اکنون ما، تکنولوژی و نیروی ماهر فراوانی داریم اما منابع طبیعی مان رو به اتمام است. مثلا ۱۰۰ سال پیش اگر سرمایه یا موتور قوی تری در اختیار داشتید، می توانستید چاه آب عمیق تری حفر کنید و کارخانه بزرگ تری راه بیندازید اما حالا هرچه بیشتر سرمایه بگذارید و هرچه بیشتر آب از چاه بیرون بکشید، زودتر به اتمام مواد خام تان نزدیک می شوید. اینها همه بدین معنی است که اقتصاد جهان چاره ای جز تغییر رویه ندارد.
براون در «طرح امید» پس از اشاره به وضعیت وخیم محیط زیست جهان و ابعاد تخریب آن نشان می دهد که ما در مرحله گذار به شکل دیگری از اقتصاد قرار گرفته ایم. او به وضوح می گوید که دیگر نمی توان زندگی به سبک گذشته را ادامه داد. آن سرمایه گذاری های خوش بینانه گذشته مربوط به دوره ای بود که منابع طبیعی به فراوانی در دسترس مان قرار داشت و جمیعت بسیار کمتر از امروز بود. اروپا وقتی دوران صنعتی را پشت سر می گذاشت جمعیتی کمتر از یک دهم امروز داشت. اکنون دیگر مدیریت و سازمان دهی جهان با همان نقشه قبلی ـ یعنی نقشه انتقال منابع و مواد خام جهان سوم به اروپا و ساختن کالاـ عملی نیست زیرا نتیجه آن باقی گذاشتن صدها میلیون گرسنه در آسیا و آفریقاست که شرایط زندگی آنها تمام دنیا را متاثر خواهد ساخت، چراکه همه ما در سیستمی به هم پیوسته زندگی می کنیم. براون پیدایش و رشد سریع دولت های بی اقتدار، رشد نابه هنجار جمعیت و معکوس شدن روند رشد برخی شاخص های بهداشتی را از نشانه های اقتصاد بیمار کنونی می داند و برای تغییر بنیان اقتصاد جهان سه روند عمده را در کتاب خود معرفی می کند.
اول از همه شناخت مواردی است که زمین و ساکنان آن را تهدید می کند. دوم راهکارهایی برای جلوگیری از ادامه روند کنونی و سوم حق انتخاب های پیش رو و تصویر آینده ای است که در پیش داریم. براون در «طرح امید» پیش از هر چیز تنش های موجود و بلاهایی که بر سر محیط زیست آورده ایم را برمی شمارد. اینکه با منابع آب، جنگل ها و سایر چشم اندازهای طبیعت چه کرده ایم و چه طور جمعیت مان را از ۵/۲ میلیارد نفر در ۱۹۵۰ به بیش از ۵/۶ میلیارد نفر در حال حاضر رسانده ایم. سالی ۱۲ میلیون هکتار از جنگل های جهان را از بین می بریم و بسیاری از دریاچه ها و تالاب ها را از روی نقشه زمین محو می کنیم. سالی یک میلیارد تن از خاک های سطحی را نابود می کنیم و انقراض بسیاری از گونه ها را رقم می زنیم. فضاهای شهری را به سویی پیش می بریم که روز به روز غیر قابل تحمل تر می شوند و سر و صدا و آلودگی در آنها به حداکثر می رسد. همه اینها را که کنار هم بگذاریم آشکارا می بینیم که جهان ما دچار تغییرات اساسی شده است.
براون در «طرح امید» نشان می دهد که ما اولین تمدنی نیستیم که با چنین بحرانی مواجه می شود. تمدن های پیش از ما هم با بحرانی شدن شرایط زیست محیطی دچار سقوط و انحطاط شده اند. با تمام اینها براون معتقد است که هنوز جای امیدواری برای نجات کل تمدن ساکن کره زمین وجود دارد. مثلا در چند دهه اخیر رشد انرژی های نو و صنایع سازگار با محیط زیست بی سابقه بوده است. هم اکنون در برخی ازکشورهای اروپایی از انرژی های جایگزین مانند انرژی باد و انرژی خورشید استفاده می شود و پژوهش های زیادی برای استفاده بهینه از این نوع انرژی های تجدیدپذیر در دست انجام است. در برخی از جاها مردم به جای اتومبیل از دوچرخه یا اتومبیل های دوگانه سوز استفاده می کنند. براون امیدوار است با توجه به افزایش تعداد باسوادان جهان و گسترش سطح آموزش عمومی و پیشرفت هایی که در صنعت و نیز در آگاهی مردم جهان از محیط زیست ایجاد شده اگر رهبران جهان و گروه ها و نهادهای فعال اجتماعی زود دست به کار شوند شاید بتوان اقتصاد متکی به سوخت های فسیلی و اتومبیل محور و زباله سوز فعلی را به اقتصاد سازگار با محیط زیست و عادلانه تری که بر انرژی های نو، بازیافت مواد، سازگاری با طبیعت و اشکال متنوع تری از حمل و نقل متکی است تبدیل کرد. براون در پنج فصل کتاب تکنولوژی های سازگار با محیط زیست را بررسی می کند و سپس به ارائه راه حل های نجات تمدن می پردازد از جمله اینکه باید فقر را ریشه کن کنیم، آموزش همگانی بدهیم و تنظیم خانواده را در دستور کارمان بگذاریم، برای طبیعت هزینه کنیم الگوی مصرف مان را تغییر دهیم، در بهره برداری از شیلات تغییراتی ایجاد کنیم و فکری اساسی برای منابع انرژی بیندیشیم. برآورد او از هزینه انجام تمام این کارها ۱/۲ هزار میلیارد دلار است که برای نجات تمدن کل جهان رقم بالایی نیست و تهیه و تامین آن نیز شدنی است.
براون کتاب را با این جملات به پایان می برد: «انتخاب با ماست. با من و شما. می توانیم به کسب و کار خود طبق معمول ادامه دهیم و بر اقتصادی حکم برانیم که آنقدر نظام های طبیعی نگاه دارنده خود را نابود می کند تا سرانجام خود نیز نابود شود یا می توانیم طرح امید را بپذیریم و نسلی باشیم که تغییر جهت می دهد و جهان را به جاده ترقی پایدار رهنمون می شود. تصمیم را نسل ما خواهد گرفت اما این تصمیم بر حیات روی کره زمین و بر سرنوشت تمام نسل های آتی تاثیر خواهد گذاشت.»
شاید بد نباشد بدانید که طرح امید در ۱۹۹۶ در آمریکا در تیراژ ۱۰۰ هزار نسخه منتشر شد و ۱۰۰ هزار جلد هم از آن در انگلستان و کشورهای مشترک المنافع و ۲۵ هزار نسخه در هند و بیش از ۵۰ هزار نسخه در چین انتشار یافت.
تد ترز، رئیس کمپانی CNN هربار که این کتاب تجدید چاپ می شود ۳۶۰۰ نسخه از آن را خریداری کرده و به تمام مدیران بزرگ دنیا و نمایندگان کنگره آمریکا و دولتمردان و ثروتمندان جهان، مدیران عامل شرکت های بزرگ و اقتصاددانان مشهور جهان هدیه می دهد. در مجموع دست کم ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار نسخه از این کتاب هر ساله در سراسر دنیا به فروش می رسد. به امید اینکه در ایران لااقل همین ۲۰۰۰ نسخه به دست خوانندگان واقعی برسد و قدری از طبیعت ستیزی دولتمردان ما و به ویژه دست اندرکاران محیط زیست کشورمان بکاهد.
لستر براون برای طرفداران محیط زیست در سرتاسر جهان نامی آشناست. او یکی از تاثیرگذارترین متفکران عصر حاضر است و حتی می توان او را رهبر معنوی جنبش محیط زیست نامید. براون با تاسیس موسسه دیده بان زمین گامی بلند در جهت انجام پژوهش های زیست محیطی در سرتاسر جهان برداشت و در همین موسسه بود که گزارش های پرشمار وضعیت جهان، مجله دیده بان زمین، علائم حیاتی کره زمین و سری کتاب های هشدارهای محیط زیستی را منتشر کرد. براون بیشتر از ۵۰ کتاب به تنهایی و با همکاری دیگران تالیف کرده و به عنوان یکی از مشهورترین نویسندگان جهان، آثارش به بیش از ۴۰ زبان منتشر شده است. خوشبختانه برخی از تاثیرگذارترین کارهای وی به کوشش دکتر حمید طراوتی که از فعالان محیط زیست ایران و مترجم بیش از ۱۱ عنوان کتاب زیست محیطی است، به فارسی برگردانده شده است. دکتر طراوتی به تازگی کتاب «طرح امید» براون را نیز ترجمه و توسط انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد که در انتشار آثار زیست محیطی گوی سبقت را از دیگر ناشران ربوده، روانه بازار کرده است. کتاب طرح امید (پلان B۲) حاصل پژوهش های چندین ساله براون است. او در این کتاب به ما می گوید که وارد مرحله کاملا جدیدی از کل حیات بشر بر روی زمین شده ایم. اقتصاد جهان از اواخر دهه ۸۰ و ۹۰ مسیری متفاوت از ۱۵۰ سال گذشته را در پیش گرفته است. در این فاز جدید اقتصاد جهان آنقدر ابعاد وسیعی به خود گرفته که خارج از ظرفیت تحمل کره زمین است، بدین معنی که زمین دیگر توان ترمیم خرابی ها و تامین مواد خام مورد نیاز انسان را ندارد و تعادل آن به هم خورده است. واکنش طبیعت بسیار تدریجی و نامحسوس است به همین دلیل پی بردن به آن دشوار به نظر می رسد. براون می گوید پرسش امروز ما این نیست که آیا تخریب محیط زیست به نابودی زمین ختم می شود یا نه؟ چراکه دیگر وقوع چنین چیزی قطعی است و ما از هم اکنون شاهد نشانه هایی از واکنش طبیعت به نابخردی های انسان هستیم. گرمایش جهانی، تغییرات اقلیمی، ذوب شدن کلاهک های یخی قطب، بالا آمدن سطح آب دریاها، وقوع پی در پی توفان، بحران انرژی، اضافه شدن سالانه ۷۰ میلیون نفر به جمعیت جهان، گسترده تر شدن شکاف اقتصادی میان کشورها و گسترش تروریسم بین المللی از جمله مشکلات پرشماری است که جهان مجبور به دست و پنجه نرم کردن با آنهاست. لستر براون در طرح امید یادآور می شود که چگونه برای حل این معضلات با نادیده گرفتن ضرب الاجل های طبیعت، در واقع ریسک پیشرفت اقتصادی را افزایش می دهیم. او می گوید راهی که ما در اقتصاد در پیش گرفته ایم از نظر زیست محیطی ناپایدار است و در نهایت ما را به سوی رکود اقتصادی و فروپاشی احتمالی سوق خواهد داد. به اعتقاد براون سیر تحول جهان صنعتی پس از انقلاب صنعتی به دو بخش تقسیم می شود؛ دوره اول از زمانی شروع شد که انقلاب صنعتی رخ داد و مشکل انسان چگونگی بهره برداری از منابع طبیعت و تکنولوژی مناسب و نیروی انسانی ماهر بود. اما در دوره دوم یعنی پس از دهه ۸۰، شرایط متفاوتی به وجود آمد؛ اکنون ما، تکنولوژی و نیروی ماهر فراوانی داریم اما منابع طبیعی مان رو به اتمام است. مثلا ۱۰۰ سال پیش اگر سرمایه یا موتور قوی تری در اختیار داشتید، می توانستید چاه آب عمیق تری حفر کنید و کارخانه بزرگ تری راه بیندازید اما حالا هرچه بیشتر سرمایه بگذارید و هرچه بیشتر آب از چاه بیرون بکشید، زودتر به اتمام مواد خام تان نزدیک می شوید. اینها همه بدین معنی است که اقتصاد جهان چاره ای جز تغییر رویه ندارد.
براون در «طرح امید» پس از اشاره به وضعیت وخیم محیط زیست جهان و ابعاد تخریب آن نشان می دهد که ما در مرحله گذار به شکل دیگری از اقتصاد قرار گرفته ایم. او به وضوح می گوید که دیگر نمی توان زندگی به سبک گذشته را ادامه داد. آن سرمایه گذاری های خوش بینانه گذشته مربوط به دوره ای بود که منابع طبیعی به فراوانی در دسترس مان قرار داشت و جمیعت بسیار کمتر از امروز بود. اروپا وقتی دوران صنعتی را پشت سر می گذاشت جمعیتی کمتر از یک دهم امروز داشت. اکنون دیگر مدیریت و سازمان دهی جهان با همان نقشه قبلی ـ یعنی نقشه انتقال منابع و مواد خام جهان سوم به اروپا و ساختن کالاـ عملی نیست زیرا نتیجه آن باقی گذاشتن صدها میلیون گرسنه در آسیا و آفریقاست که شرایط زندگی آنها تمام دنیا را متاثر خواهد ساخت، چراکه همه ما در سیستمی به هم پیوسته زندگی می کنیم. براون پیدایش و رشد سریع دولت های بی اقتدار، رشد نابه هنجار جمعیت و معکوس شدن روند رشد برخی شاخص های بهداشتی را از نشانه های اقتصاد بیمار کنونی می داند و برای تغییر بنیان اقتصاد جهان سه روند عمده را در کتاب خود معرفی می کند.
اول از همه شناخت مواردی است که زمین و ساکنان آن را تهدید می کند. دوم راهکارهایی برای جلوگیری از ادامه روند کنونی و سوم حق انتخاب های پیش رو و تصویر آینده ای است که در پیش داریم. براون در «طرح امید» پیش از هر چیز تنش های موجود و بلاهایی که بر سر محیط زیست آورده ایم را برمی شمارد. اینکه با منابع آب، جنگل ها و سایر چشم اندازهای طبیعت چه کرده ایم و چه طور جمعیت مان را از ۵/۲ میلیارد نفر در ۱۹۵۰ به بیش از ۵/۶ میلیارد نفر در حال حاضر رسانده ایم. سالی ۱۲ میلیون هکتار از جنگل های جهان را از بین می بریم و بسیاری از دریاچه ها و تالاب ها را از روی نقشه زمین محو می کنیم. سالی یک میلیارد تن از خاک های سطحی را نابود می کنیم و انقراض بسیاری از گونه ها را رقم می زنیم. فضاهای شهری را به سویی پیش می بریم که روز به روز غیر قابل تحمل تر می شوند و سر و صدا و آلودگی در آنها به حداکثر می رسد. همه اینها را که کنار هم بگذاریم آشکارا می بینیم که جهان ما دچار تغییرات اساسی شده است.
براون در «طرح امید» نشان می دهد که ما اولین تمدنی نیستیم که با چنین بحرانی مواجه می شود. تمدن های پیش از ما هم با بحرانی شدن شرایط زیست محیطی دچار سقوط و انحطاط شده اند. با تمام اینها براون معتقد است که هنوز جای امیدواری برای نجات کل تمدن ساکن کره زمین وجود دارد. مثلا در چند دهه اخیر رشد انرژی های نو و صنایع سازگار با محیط زیست بی سابقه بوده است. هم اکنون در برخی ازکشورهای اروپایی از انرژی های جایگزین مانند انرژی باد و انرژی خورشید استفاده می شود و پژوهش های زیادی برای استفاده بهینه از این نوع انرژی های تجدیدپذیر در دست انجام است. در برخی از جاها مردم به جای اتومبیل از دوچرخه یا اتومبیل های دوگانه سوز استفاده می کنند. براون امیدوار است با توجه به افزایش تعداد باسوادان جهان و گسترش سطح آموزش عمومی و پیشرفت هایی که در صنعت و نیز در آگاهی مردم جهان از محیط زیست ایجاد شده اگر رهبران جهان و گروه ها و نهادهای فعال اجتماعی زود دست به کار شوند شاید بتوان اقتصاد متکی به سوخت های فسیلی و اتومبیل محور و زباله سوز فعلی را به اقتصاد سازگار با محیط زیست و عادلانه تری که بر انرژی های نو، بازیافت مواد، سازگاری با طبیعت و اشکال متنوع تری از حمل و نقل متکی است تبدیل کرد. براون در پنج فصل کتاب تکنولوژی های سازگار با محیط زیست را بررسی می کند و سپس به ارائه راه حل های نجات تمدن می پردازد از جمله اینکه باید فقر را ریشه کن کنیم، آموزش همگانی بدهیم و تنظیم خانواده را در دستور کارمان بگذاریم، برای طبیعت هزینه کنیم الگوی مصرف مان را تغییر دهیم، در بهره برداری از شیلات تغییراتی ایجاد کنیم و فکری اساسی برای منابع انرژی بیندیشیم. برآورد او از هزینه انجام تمام این کارها ۱/۲ هزار میلیارد دلار است که برای نجات تمدن کل جهان رقم بالایی نیست و تهیه و تامین آن نیز شدنی است.
براون کتاب را با این جملات به پایان می برد: «انتخاب با ماست. با من و شما. می توانیم به کسب و کار خود طبق معمول ادامه دهیم و بر اقتصادی حکم برانیم که آنقدر نظام های طبیعی نگاه دارنده خود را نابود می کند تا سرانجام خود نیز نابود شود یا می توانیم طرح امید را بپذیریم و نسلی باشیم که تغییر جهت می دهد و جهان را به جاده ترقی پایدار رهنمون می شود. تصمیم را نسل ما خواهد گرفت اما این تصمیم بر حیات روی کره زمین و بر سرنوشت تمام نسل های آتی تاثیر خواهد گذاشت.»
شاید بد نباشد بدانید که طرح امید در ۱۹۹۶ در آمریکا در تیراژ ۱۰۰ هزار نسخه منتشر شد و ۱۰۰ هزار جلد هم از آن در انگلستان و کشورهای مشترک المنافع و ۲۵ هزار نسخه در هند و بیش از ۵۰ هزار نسخه در چین انتشار یافت.
تد ترز، رئیس کمپانی CNN هربار که این کتاب تجدید چاپ می شود ۳۶۰۰ نسخه از آن را خریداری کرده و به تمام مدیران بزرگ دنیا و نمایندگان کنگره آمریکا و دولتمردان و ثروتمندان جهان، مدیران عامل شرکت های بزرگ و اقتصاددانان مشهور جهان هدیه می دهد. در مجموع دست کم ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار نسخه از این کتاب هر ساله در سراسر دنیا به فروش می رسد. به امید اینکه در ایران لااقل همین ۲۰۰۰ نسخه به دست خوانندگان واقعی برسد و قدری از طبیعت ستیزی دولتمردان ما و به ویژه دست اندرکاران محیط زیست کشورمان بکاهد.
نظرات شما عزیزان:
????????: محیط زیست, طرفداران محیط زیست, آلودگی محیط زیست, الودگی, زیست, ,
